Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus: (1583-1681/1682)

Fetihlerle üç kıtaya yayılmış olan Osmanlı Devleti bu geniş coğrafyayı iyi yönetebilmek, dolayısıyla, hâkimiyetini pekiştirmek amacıyla politikalar belirlemiştir. Bu politikanın temelini ekonomik gereksinimleri karşılayabilmek sayımlar tertip etmek oluşturmaktadır. sayede, Devleti’nin iktisadi varlıkları belirlenmekte ve gerekli planlamalar yapılmaktadır. nakdi ayni servetinin belirlendiği defterler dönemsel olarak mufassal tahrir, muhasebe-icmal, avârız, cizye temettuat defterleridir. Sayımlar esnasında düzenlenen güncel tarih çalışmalarında nüfus iskânla ilgili çok önemli veriler içermektedirler. çalışmada, söz konusu verilerden hareketle Arhavi kazasının 1583-1681/1682 yılları arasındaki nüfusu, yerleşim durumu yerlerindeki sürekliliğini belirlemek amaçlanmaktadır. amaç doğrultusunda, Arhavi’nin 1583 yılı idari statüsü tahmini nüfusu ile 1681/1682 tarihli Avârız defterinden elde edilen mukayese edilmiştir. sonucunda verileri mühimme kayıtları birlikte değerlendirildiğinde; Osmanlı’nın Avrupa’da Kafkasya’da devam eden savaşların yanında Celali isyanları de uğraştığı anlaşılmaktadır. Bunun Fındıklı, Arhavi, Hopa Gonio kazalarının olduğu bölgede yıllarına ilişkin kayıtlarda nahiyelerdeki nefs köylerin büyük bir kısmında statü değişiklikler yaşandığı görülmektedir.